Eind 2012 schreef ik samen met Thomas van Dalen een brochure voor de Bibliotheek Den Bosch: Kloppend hart voor een ambitieuze stad.
Drijfveren
De wereld verandert in hoog tempo, maar de grootste uitdaging voor een stad is nog steeds de ontwikkeling van haar burgers. Onveranderd is dat de bibliotheek hierin een centrale rol speelt. Wij denken dat we het leven van mensen in ‘s-Hertogenbosch net een stukje rijker kunnen maken. Dus werken we aan mediawijsheid, taalontwikkeling, de aanpak van laaggeletterdheid en leesplezier, maar ook aan literatuur, debat, kennis en ontmoeting. We bieden mensen de kans om over hun grenzen te kijken én die grenzen te verleggen.
De bibliotheek brengt mensen in beweging, als een hart dat het bloed door de aderen van de stad doet stromen.
De bibliotheek is anders dan een winkelstraat of een webshop waar iemand zich al snel gedwongen voelt om iets te kopen. In de bibliotheek kan iemand ongedwongen rondneuzen. Je vindt er rust, ruimte en inspiratie. En in een tijd dat alles steeds individueler lijkt te worden, kunnen mensen elkaar juist in de bibliotheek tegenkomen.
De bibliotheek brengt mensen in beweging, als een hart dat het bloed door de aderen van de stad doet stromen
De nieuwe plannen die de bibliotheek presenteert zijn actieplannen. We zouden kunnen wachten tot alle trends zijn uitontwikkeld en tot elk initiatief door een ander is opgepakt, maar zo zitten we niet in elkaar. Bovendien is de urgentie om zaken grondig aan te pakken te groot om stil te zitten en af te wachten. Dus gaan we pragmatisch aan de slag, met ideeën waar ons hart sneller van gaat kloppen.
Moderne bibliotheek in grote stad
In de nieuwe plannen staat de verhuizing naar het GZG-terrein centraal. Veel concrete acties die we willen ondernemen hangen samen met de overgang naar deze nieuwe locatie.
Nu al weten bijna 500.000 bezoekers per jaar de weg naar stadsBiEB Centrum te vinden. We zijn er steeds op gericht om een zo breed mogelijke groep Bosschenaren op die locatie aan ons en aan onze missie te binden. Het GZGterrein biedt ons de kans om op dit punt een grote slag te slaan.
De huidige centrale vestiging is te krap geworden voor onze ambities en het groeiende aantal bezoekers. Het gebouw heeft zijn beste tijd gehad en is niet echt geschikt voor een moderne bibliotheek. Bovendien is het wat ons betreft ondenkbaar dat een kennisstad als ’s-Hertogenbosch geen moderne bibliotheek heeft. Een toekomstbestendige bibliotheek heeft een sterk fysiek fundament nodig, een vlaggenschip waarin bezoekers met al hun zintuigen de bibliotheek kunnen ervaren.
Het is ondenkbaar dat een kennisstad als ’s-Hertogenbosch geen moderne bibliotheek heeft
Door middel van een aantrekkelijke vestiging op het GZGterrein denken we bovendien terrein terug te kunnen winnen waar het gaat om middelbare scholieren en studenten. We weten dat zij sterk hechten aan een aantrekkelijke verblijfsomgeving met hoogwaardige materialen. Ook denken we een groter bereik te kunnen realiseren onder ZZP’ers en andere beginnende ondernemers.
In nauwe samenwerking met de gemeente en andere partijen werken we momenteel hard aan de voorbereiding van de nieuwbouw. We verwachten daar een state-of-the-art- bibliotheek te kunnen realiseren in een publiek-private context. Het cluster van voorzieningen dat zo ontstaat, zal een nog grotere aantrekkingskracht hebben dan onze huidige Stadsbibliotheek.
De toekomst begint nu
Ervaringen in andere steden leren dat er met een aantrekkelijke nieuwbouwbibliotheek veel valt te winnen. We wachten echter niet tot de verhuizing is gerealiseerd; ook nu al zijn we bezig met het herinrichten van onze gebouwen, het ontwikkelen van een nieuwe programmering en het versterken van onze samenwerkingen.
Zo proberen we met andere ogen naar onze collectie te kijken om tot een betere presentatie van onze producten te komen. Het beoogde resultaat is een aantrekkelijke omgeving waarin bezoekers een op hun wensen afgestemd aanbod vinden.
Alleen het beschikbaar stellen van kennis is in deze tijd niet meer genoeg
Met een gerichte programmering willen we onze collectie tot leven brengen. Alleen het beschikbaar stellen van kennis is in deze tijd namelijk niet meer genoeg. Er zijn veel nieuwe manieren om aan informatie te komen, maar hoe weet je nu of de gevonden informatie betrouwbaar is? En in welke context moet je het plaatsen? Daarom biedt de bibliotheek, náást informatie, ook instrumenten bij het vinden van informatie en het omgaan met de gevonden kennis.
In dat licht presenteert de bibliotheek een groot aantal publieksactiviteiten, zoals exposities, voorstellingen, filmvertoningen, literaire cafés, workshops, lezingen, debatten en verschillende festivals. Met deze programmering willen we iets doen aan de bovenkamer van onze stadsgenoten. Daarom noemen we de plek waar we dat willen ontwikkelen ook ‘De Bovenkamer’. Straks, in het nieuwe gebouw op het GZG-terrein, wordt dit thema nog belangrijker. De dubbelrol die de bibliotheek speelt, als hart van de stad en als plek waar de geest wordt geprikkeld, komt daar helemaal tot zijn recht.
De fysieke en digitale bibliotheek
Naast aandacht voor de fysieke bibliotheek blijven we vanzelfsprekend ook ons digitale aanbod van diensten en producten ontwikkelen. De digitalisering, één van de belangrijkste veranderingen in de hedendaagse samenleving, zien we niet als bedreiging maar juist als kans. Het biedt de mogelijkheid om langzaam afgedreven leden weer terug te winnen, maar ook om jongere generaties gemakkelijker aan te kunnen spreken. De fysieke en de digitale bibliotheek zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden.
Door de koppeling van collecties zullen gebruikers in de toekomst toegang hebben tot een bijna oneindige collectie
Op digitaal gebied werken we samen met grote spelers, zoals Bibliotheek.nl, de landelijke organisatie die verantwoordelijk is voor de gezamenlijke ‘digitale achterkant’ van de bibliotheken. Door de koppeling van de collecties van alle bibliotheken in Nederland zullen de Bossche gebruikers in de toekomst toegang hebben tot een bijna oneindige collectie. Bovendien zullen zij deze collectie, net zoals voor onze eigen collectie reeds het geval is, overal en op elk moment kunnen raadplegen: op hun computer, smartphone en tablet. Daarnaast werken we aan een landelijk aanbod van e-books en zijn we het aanbod van online muziek aan het uitbreiden.
De kleine mens
Het is wetenschappelijk aangetoond dat lezen een positieve impact heeft op de ontwikkeling van kinderen. Hun schoolprestaties en hun toekomstkansen nemen toe naarmate zij meer lezen.
Daarom wordt sinds 2008 radicaal ingezet op het introduceren van schoolBiEBs en dat is niet zonder succes. Het bereik van de bibliotheek onder kinderen van 0 tot 13 jaar is sterk toegenomen. Deze groei zal zeker doorzetten, aangezien er nog meer schoolBiEBs worden geopend. Ook bij de ouders hebben we succes geboekt. Het lijkt er namelijk op dat door de introductie van de schoolBiEB ouders vaker de centrale StadsBiEB weten te vinden. We willen in de komende jaren deze ontwikkeling versterken. Ook hier komt het belang van een aantrekkelijke centrale vestiging weer om de hoek kijken.
We mogen zeker trots zijn op de geboekte resultaten. De nationale en internationale aandacht en navolging die onze benadering heeft gekregen spreken boekdelen. Maar dit betekent niet dat we klaar zijn. We blijven bezig met het verfijnen en doorontwikkelen van onze aanpak en we onderzoeken of onze benadering ook is toe te passen op de voor- en vroegschoolse educatie en het speciaal onderwijs.
Samenwerking
We zijn geen fabriek, maar een missie-gedreven organisatie met een breed palet aan producten. Bovendien passen we ons constant aan aan nieuwe technologische ontwikkelingen. Onze producten en diensten komen vaak in samenwerking met andere maatschappelijke spelers tot stand. Want als je toch dezelfde doelen nastreeft, waarom dan niet samen de schouders eronder zetten om nog meer te bereiken en zo te bouwen aan een kloppend hart voor een ambitieuze stad?
Het maken van een toekomstbestendige bibliotheek vraagt nu om actie – wij zijn alvast begonnen, en we nodigen u van harte uit om ons bij dit proces te steunen.